درد مزمن
درد، واکنش طبیعی بدن به آسیب یا بیماری است، و به شما هشدار میدهد که چیزی درست نیست. با ترمیم بدن، معمولاً درد از بین میرود. اما در بسیاری افراد، درد تا مدتها بعد از رفع علت نیز ادامه پیدا میکند. هنگامی که درد به مدت بیشتر ازسه تا شش ماه ادامه پیدا کند، به آن درد مزمن گفته میشود. درد مزمن علاوه بر سلامت جسمانی بر سلامت عاطفی شما نیز تاثیر میگذارد.
درد مزمن رفتار نورون ها را تغییر میدهد، و حساسیت آنها نسبت به پیامهای درد را افزایش میدهد. نورون ها سلولهای عصبی مغز یا نخاع هستند که ورودیهای حسی را مخابره و پردازش میکنند. برای مثال، با توجه به آمار بنیاد آرتریت، ۲۰ درصد ازافراد مبتلا به ارتروز زانو که تحت عمل تعویض مفصل زانو قرار گرفتهاند، و به جای مفصل طبیعی مفصل فلزی دارندکه حس ندارد و نمیتواند دردناک باشد باز هم از درد مزمن رنج میبرند.
حدود ۲۵ درصد از افراد که از درد مزمن رنج میبرند، دچار وضعیتی پیچیده تر به نام سندرم درد مزمن میشوند ((chronic pain syndrome: CPS. این سندرم علاوه بر درد با علائمی مانند افسردگی و اضطراب بروز می کند و در زندگی روزانه افراد تداخل ایجاد میکند.
درمان سندرم درد مزمن سخت است، اما غیر ممکن نیست. ترکیبی از درمانها مانند مشاوره با متخصص درد یا طب فیزیکی، روانشناس، فیزیوتراپی و روشهای آرامسازی مانند یوگا به از بین رفتن درد و سایر علائم همراه آن کمک میکند.
علت سندرم درد مزمن چیست؟
پزشکان علت دقیق این سندرم را نمیدانند. این سندرم اغلب بعد از آسیب یا شرایط دردناک ایجاد میشود، مانند:
- آرتریت و سایر مشکلات مفاصل
- کمردرد
- سردرد
- کشیدگی و گرفتگی عضله
- آسیبهای تکرار شونده (هنگامی که حرکتی بارها تکرار میشود و به قسمتی از بدن فشار میآورد).
- فیبرومیالژی (وضعیتی که موجب درد عضلانی در سراسر بدن میشود).
- آسیب عصبی
- بیماری لایم
- شکستگی استخوان
- سرطان
- ریفلاکس اسید معده به مری یا زخممعده
- بیماری التهابی روده ( Inflammatory bowel disease)
- سندرم رودهی تحریکپذیر (Irritable bowel syndrome)
- اندومتریوز (هنگامی که بافت رحم در محلی خارج از آن رشد میکند).
- جراحی
ریشههای CPS هم جسمی و هم ذهنی است. برخی متخصصان فکر میکنند در سیستم عصبی و غدد مدیریتکننده استرس این افراد مشکلی وجود دارد. این مشکل باعث میشود که این افراد به گونهای متفاوت درد را درک کنند.
سایر متخصصان میگویند که CPS پاسخی آموخته شده است. هنگامی که درد دارید، رفتارهای مشخصی را تکرار میکنید. برای مثال، ممکن است از درد شکایت کنید، دراز بکشید تا استراحت کنید، از مسکن استفاده کنید، یا مرخصی بگیرید. این رفتارها به عنوان جایزه عمل میکنند و حتی بعد از رفع علت، ادامه یافتن درد را تشویق میکنند.
CPS همه سنین و هر دو جنس را تحت تاثیر قرار میدهد، اما در زنان شایعتر است. افراد دچار افسردگی و سایر مشکلات روانشناختی بیشتر مستعد ابتلا به CPS هستند.
عوامل خطر
تحقیقات نشان داده که برخی افراد استعداد بیشتری برای ابتلا به سندرم درد مزمن دارند، شامل:
- افراد دچار شرایط دردناک و مزمن، مانند آرتریت
- افراد افسرده
- افرادی که سیگار میکشند
- افرادی که چاق هستند: بر اساس تحقیقات، ۵۰ درصد افرادی که به دنبال درمان چاقی هستند، درد خفیف تا مزمن را گزارش میکنند. متخصصان مطمئن نیستند که این درد مربوط به استرس ناشی از اضافه وزن بر بدن است، یا ناشی از تاثیر چاقی بر هورمونها و متابولیسم.
- زنان: حساسیت زنان نسبت به درد بیشتر است.
- افراد بالای ۶۵ سال.
علائم
CPS به مرور زمان بر سلامت جسمانی، هیجانات و زندگی اجتماعی تاثیر میگذارد. این نوع درد علائم دیگری را نیز ایجاد میکند، مانند:
- اضطراب
- افسردگی
- خواب نامناسب
- احساس خستگی زیاد
- تحریک پذیری
- احساس گناه
- عدم میل جنسی
- سو مصرف الکل و دارو
- مشکلات خانوادگی و زناشویی
- از دست دادن شغل
- افکار خودکشی
برخی افراد دچار CPS به داروهای بیشتر و بیشتری برای مدیریت درد خود نیاز دارند، که باعث وابستگی آنها به این داروها میشود.
تشخیص
پزشک درمورد هرگونه بیماری یا آسیبی که ممکن است موجب شروع درد شده باشد، سوال میکند. همچنین، برای کسب اطلاعات بیشتر درباره نوع دردی که احساس میکنید و مدت زمانی که دچار آن بودهاید سوالاتی میپرسد. مانند:
- درد چه زمانی شروع شد؟
- کجای بدن شما درد میکند؟
- درد چگونه است؟ تپندهاست؟ میکوبد؟ تیز است؟ تیر میکشد؟ نیشگون میگیرد؟ نیش میزند؟ میسوازند؟ و غیره.
- شدت درد شما از ۱ تا ۱۰ چند است؟
- چه چیزی درد شما را شروع میکند یا آن را بدتر میکند؟
- برای رهایی از درد، از چه درمانهایی استفاده کردهاید؟
پزشک شما ممکن است از آزمایشاتی برای ارزیابی بهتر و تشخیص منشا درد استفاده کند، مانند:
- الکترومیوگرافی: در این روش به منظور تشخیص علت درد و رنج شما، فعالیت الکتریکی اعصاب و عضلات اسکلتی بررسی میشود.
- عکس برداری: دراین روش از اشعه ایکس با دوز کم برای تهیه تصاویری از ساختارهای داخل بدن استفاده میشود.
- CT یا توموگرافی کامپیوتری: این روش درواقع x-ray قدرتمندی است که تصاویری با جزئیات از بدن شما تهیه میکند.
- MRI: این روش از امواج مغناطیسی و رادیویی برای تهیهی تصاویری از اعضا و ساختارهای بدن شما استفاده می شود.
درمان
برای درمان درد مزمن میتوانید به فوق تخصص درد یا متخصص طب فیزیکی مراجعه کنید. پزشک شما بر اساس منشا درد، درمان را انتخاب میکند. ممکن است یک یا چند مورد از درمانهای زیر را دریافت کنید:
- کاهندههای درد، مانند بروفن و ناپروکسن، ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج و شلکنندههای عضلانی
- طب سوزنی
- ورزش های درمانی و فیزیوتراپی
- بلوک عصبی برای ایجاد تداخل در درد
- یوگا به ریلکس شدن عضلات کمک میکند و تنفس عمیق و نشاط بخش و آگاهی از ذهن را افزایش میدهد. تحقیقات نشان داده که یوگا در کاهش افسردگی و اضطراب همراه درد مزمن موثر است، و کیفیت زندگی را بهبود میبخشد.
- روشهای ریلکسکردن مانند تنفس عمیق و مراقبه (meditation)
- رفتاردرمانی/ رواندرمانی: برای مثال، درمان شناختی-رفتاری (نوعی روان درمانی است که به قالب بندی مجدد افکار منفی کمک میکند).
- تحریک نخاع
- جراحی به منظور درمان وضعیت ایجادکننده درد
سازگاری با سندرم درد مزمن
انجمن درد آمریکا نکاتی را برای مواجهه با درد مزمن توصیه میکند:
- بر چیزهای مثبت زندگی خود تمرکز کنید.
- خود را مشغول کنید. از خانواده و دوستان یا فعالیتهای لذتبخشی که میتوانید انجام دهید کناره نگیرید.
- در گروههای حمایتی شرکت کنید. پزشک یا بیمارستان محلی ممکن است بتوانند شما را به یکی از این گروهها ارجاع دهند.
- هم کمک جسمی و هم کمک روانشناختی بجویید.
- مراقب افراد شیاد باشید.