پرولوتراپی روشی برای ترمیم بافتهای همبند آسیب دیده دستگاه عضلانی اسکلتی و کاهش درد در بیمارانی است که با دیگر روش های درمانی بهبود نیافتهاند. پرولوتراپی روند ترمیم شکافهای کوچک بوجود آمده در بافتهای ضعیف شده را تقویت کرده و منجر به بهبود عملکرد و کاهش کمردرد میشود. پرولوتراپی با نامهای دیگری همچون اسکلروتراپی (sclerotherapy)، تزریق ترمیمی (regenerative injection therapy)، تزریق تکثیری (proliferative injection therapy) و بازسازی رباط بدون جراحی نیز شناخته میشود.
پرولوتراپی به منظور کنترل درد و درمان بسیاری از بیماریها استفاده میشود. این روش مخصوصا در بیماریهای ستون فقرات که منجر به کمردرد و گردندرد میشوند موثر است. بیماریهایی مانند:
- بیماری دژنراتیو دیسک
- آسیب دیدگیهای مفاصل خاجی خاصرهای یا ساکروایلیاک
- سیاتیکا
- صدمه ویپلش
یکی از نظریههای روش درمانی پرولوتروپی این است که کمردرد ممکن است مربوط باشد به فعال شدن گیرندههای درد، که به کشش و فشار در تاندون ها و لیگامنتها حساس هستند. گمان میرود که برخی انواع کمردرد ناشی از سستی رباطها باشد.
در روش پرولوتراپی، به منظور تقویت بافتهای آسیب دیده و کاهش کمردرد، مادهای تزریق میشود که محل تزریق را ملتهب کرده و این التهاب باعث آغاز روند طبیعی ترمیم و ایجاد و تکثیر رگهای خونی میشود.
درحالی که سابقه پرولوتراپی به دوران کهن باز میگردد، این روش هنوز هم به صورت فراگیر در ایلات متحده آمریکا استفاده نمیشود و بسیاری از پزشکان آن را طب جایگزین میشمارند. پرولوتراپی به عنوان روشی برای کنترل درد در مدارس پزشکی و دوره های رزیدنتی بیمارستانها آموزش داده نمیشود.
در حال حاضر مطالعات اندکی وجود دارند که اثربخشی و کارایی این روش در کمردرد را نشان دهند. بیمارانی که برای مقابله با کمردرد خود این روش را در نظر دارند باید از پزشک خود بپرسند که آیا در این زمینه تعلیم دیده است و تجربهای دارد یا نه.
کدام دکتر درمان پرولوتراپی را انجام میدهد؟
تنها پزشکانی که در زمینه پرولوتراپی آموزش دیدهاند باید تزریقات این درمان را انجام دهند. این پزشکان معمولا متخصص طب فیزیکی، متخصص درد، جراح ارتوپد و یا جراح عصب هستند.
نتایج شناخته شده پرولوتراپی در مقابله با کمردرد چیست؟
به گفته پزشکانی که در این زمینه آموزش دیدهاند، اگر پرولوتراپی توسط پزشکانی که در این زمینه آموزش دیدهاند انجام شود ۸۰٪ تا ۹۰٪ از مواقع موفقیت آمیز خواهد بود. بسیاری از این گزارشها به نقل از خود این پزشکان است. مطالعات علمی هنوز نتوانستهاند ارتباط بین ترمیم بافت و کاهش کمردرد را با پرولوتراپی ثابت کنند.
برخی از نتایج مثبت به روایت پزشکانی که از این روش استفاده میکنند:
- کاهش و یا بهبود کامل درد
- افزایش قدرت رباطها، تاندونها و یا بافت فیبروزی که انتهای استخوان و سایر سطوح مفصلی را پوشش میدهد
- کاهش احتمال آسیب دیدگی محل درمان شده
- بهبود و یا بازگشت کامل عملکرد بافت آسیب دیده
عواملی که در این نتایج مثبت نقش کلیدی دارند:
- تشخیص درست محل آسیب دیدگی
- پیگیری درست درمان توسط بیمار
- مهارت پزشک متخصص در انجام تزریقات
در پایان حائز اهمیت است که اشاره کنیم تا به حال کسی نمیداند که پرولوتراپی دقیقا چطور عمل میکند و شواهد عینی و مطالعات بافت شناسی در خصوص اینکه پس از تزریق در بافتهای نرم آسیب دیده چه اتفاقی میافتد وجود ندارد.
پرولوتراپی کمردرد مزمن را چگونه درمان میکند؟
در روش درمانی پرولوتراپی، که اغلب برای کمردرد مزمن استفاده میشود، مادهای از طریق یک سوزن باریک در کنار محل مورد نظر تزریق میشود. بافت نرم مورد نظر ممکن است رباط، تاندون، ماهیچه، فاسیا یا بافت فیبروزی آسیب دیده و یا از استخوان جدا شده باشد.
این ماده یکی از عوامل تحریک کننده طبیعی است، مانند:
- شکر (گلوکز یا دکستروز). به تنهایی و یا همراه گلیسیرین و فنول
- محلول سترونی از نمکهای سدیم اسیدهای چرب روغن کبد ماهی (Sodium morrhuate)
هنگامی که این روش برای درمان کمردرد انجام میشود، ماده تحریک کننده معمولا همراه بیحس کنندههای موضعی (لیدوکائین، پروکائین و یا مارکائین) استفاده میشود.
بسته به وضعیت بیمار و میزان آسیب دیدگی، دوره درمان پرولوتراپی شامل ۳ تا ۳۰ تزریق (میانگین ۴ تا ۱۰ تزریق) است. تزریقات پرولوتراپی ممکن است با وقفههای ۲ تا ۳ هفته ای، ۳ تا ۶ ماه طول بکشد.
آمادگی برای پرولوتراپی
بر طبق بسیاری از گزارشهای منتشر شده، پزشکانی که پرولوتراپی را به بیماران خود پیشنهاد میکنند اطلاعات کافی درباره چگونگی آمادگی برای این درمان و عوارض جانبی آن را در اختیار آنها قرار میدهند.
دوره بهبود پس از پرولوتراپی
معمولا محل تزریق تا ۲ یا ۳ روز ملتهب و دردناک است و پزشکان برای مقابله با این مسئله برای بیماران خود میتوانند چنین تجویز کنند:
- استامینوفن و یا ویکودین برای کاهش درد (باید از تجوبز مسکنهای ضد التهاب مانند آسپیرین خودداری کرد، چرا که مانع پیشرفت روند ترمیمی در این درمان میشوند.)
- بسته به میزان نیاز، ۳ تا ۵ بار به مدت ۲۰ دقیقه یخ گذاشتن روی محل تزریق
- ورزش ملایم مانند پیادهروی و دوری از ورزشهای سخت و بلند کردن اشیاء سنگین
- پیگیری درست تزریقات و داشتن برنامه مناسب ورزش درمانی
پرولوتراپی در چه مواردی تجویز میشود؟
در حال حاضر دستورالعمل مشخصی برای تجویز پرولوتراپی وجود ندارد. این روش درمانی معمولا برای بیمارانی که دچار آسیب دیدگی مزمن تاندون و رباط هستند به کار گرفته میشود اما برخی از پزشکان پرولوتراپی را به عنوان اولین روش درمانی تجویز میکنند.
مهم است که بدانیم حدود ۹۰٪ از بیماران دچار کمردرد حاد، با روشهای درمانی استاندارد و بدون جراحی پس از ۶ تا ۸ هفته، بهبود مییابند و نیازی به روش درمانی دیگری ندارند.
افرادی که دچار کمردرد هستند و ممکن است این روش درمانی به آنها پیشنهاد داده شود که:
- بیش از ۶ هفته دچار درد یا ضعف رباط، تاندون و یا مفصل هستند.
- به تجویز پزشک خود برای مشکلات رباط، تاندون و یا مفصل داروهایی مانند آسپیرین، ایبوپروفن یا استروئیدهای خوراکی مصرف میکنند.
- کسانی هستند که فیزیوتراپی تنها به مدت کوتاهی دردشان را تسکین میدهد.
- در گذشته برای بهبود کمردرد خود جراحی بینتیجه داشتهاند.
- درد مفاصل آنها هنگام ورزش کردن بیشتر است و به هنگام استراحت بهبود مییابد.
عوامل منع تجویز پرولوتراپی:
- تشخیص نامشخص محل آسیب دیدگی (کشیدگی، پیچ خوردگی یا ضعف تاندون در تصویربرداریها دیده نمیشود)
- نداشتن سابقه تحصیل پزشک معالج در زمینه محلولهای استفاده شده در پرولوتراپی و چگونگی تزریق درست آنها.
خطرات احتمالی و عوارض پرولوتراپی
روش تزریقی که در پرولوتراپی به کار میرود به مهارت و دقت بسیار پزشک نیازمند است. بنابراین تحصیلات و سابقه پزشک معالج بسیار مهم است.
عوارض جانبی محتمل که ممکن است چند روز تا ۳ هفته طول بکشند:
- ورم
- درد شدید و خشکی
- سردرد
- واکنش آلرژیک